“Een groot schrijver is voor iedere lezer weer een andere schrijver. Zo is het precies met Nooteboom – iedereen heeft zijn eigen Nooteboom. De één zweert bij Philip en de anderen, het vernieuwende debuut uit 1955. De ander ziet Rituelen, de grote roman uit 1980, als de kern van het schrijverschap. Sommigen bewonderen Nooteboom om zijn stijl: de lichte, verfijnde en kronkelende, poëtische Nooteboom-toets die veel wijs-heid verraadt en zwaarmoedigheid relativeert. Anderen prijzen juist de filosofische diepgang van het oeuvre waarin het menselijk bestaan op allerlei manieren tegen het licht wordt gehouden. Het wonderlijke is dat al deze Nootebooms schuilgaan in een opvallend consistent oeuvre, waarin enkele grote thema’s steeds terugkomen…”

Lees ‘Cees Nooteboom: een reiziger op weg naar rust’ het juryrapport van de Prijs der Nederlandse Letteren 2009 (Word-document).

Lees ‘Cees Nooteboom: een reiziger op weg naar rust’ het juryrapport van de Prijs der Nederlandse Letteren 2009 (PDF).

Cees Nooteboom ontvangt op woensdag 18 november 2009 uit handen van de Belgische Koning Albert de Prijs der Nederlandse Letteren. Er is een geldbedrag aan verbonden van € 40.000. De prijs wordt toegekend door de Nederlandse Taalunie. De jury, onder voorzitterschap van de Vlaamse emeritus hoogleraar Anne Marie Musschoot, noemt dit oeuvre diepzinnig en filosofisch. Dat zijn ook de kwaliteiten waarom zijn werk in het buitenland wordt geroemd. Vooral in het Duitse taalgebied heeft Nooteboom veel lezers. Volgens de jury is de grote kracht van zijn reisverhalen, maar ook van zijn romans, dat ze de geschiedenis recht doen, maar nergens louter realistisch zijn.
Read more

Op 21 november ontvangt paus Benedictus XVI een aantal schrijvers en kunstenaars uit verschillende landen. Onder hen zijn de Nederlandse schrijvers Cees Nooteboom en Kader Abdolah. In augustus maakte de president van de Pauselijke Raad voor Cultuur, aartsbisschop Gianfranco Ravasi, bekend dat er een ontmoeting tussen paus Benedictus XVI en een groot aantal moderne kunstenaars zou gaan plaatsvinden. Hij liet weten dat de ontmoeting bedoeld is voor dialoog om de ontstane kloof tussen de Kerk en de hedendaagse kunst te dichten. Een overzicht van de in het Italiaans vertaalde titels van Nooteboom vindt u hier.

Ontelbare keren schreef Nooteboom over het fenomeen, over hoe het komt dat hij altijd maar weer zijn koffers wil pakken. LEES MEER

Veel van Nootebooms essays handelen over kunst, en dan met name de takken waarbij het kijken centraal staat: schilderkunst, architectuur, film en fotografie. LEES MEER

De beelden zijn afkomstig uit de docu- mentaire Hotel Nooteboom (2009). Heinz Peter Schwerfel volgde Cees Nooteboom in het jaar waarin hij zeventig werd en in Duitsland zijn verzameld werk verscheen. Een portret met archiefmateriaal, fraaie landschappen en steden, interviews en fragmenten, door de schrijver zelf voorgelezen.

Klik voor meer informatie

In 1980 publiceerde Cees Nooteboom zijn roman Rituelen, een van meest gelezen en vertaalde boeken uit de Nederlandse literatuur. Het boek is een ontroerende generatieroman - soms tragisch, soms tragikomisch - rond drie decennia uit het leven van Inni Wintrop, handelaar in alles waar geld in zit. De roman werd in 2008 integraal door de auteur voorgelezen, klik hieronder om het eerste hoofdstuk te horen. Bestel hier de cd.

 

Een verzameling korte filmopnames en videofragmenten, opgenomen in Spanje en Menorca, Noorwegen, Franstalig Canada, de boekenbeurs in Antwerpen en op het Gedichtenbal 2009 in Paradiso.

 

‘Cees Nooteboom, ik weet niet wie hij is. Maar ik weet hoe hij is. En ik wee twat hij met woorden kan als hij trouw blijft aan zichzelf: een romanschrijver pur sang.’ – C.J.E. Dinaux, Haarlems Dagblad over Philip en de anderen

‘De lezer zal, evenals ik, met spanning uitzien naar nieuw werk van deze ontegenzeggelijk zeer begaafde schrijver.’ – de Volkskrant over Philip en de anderen

‘Elk beeld is werkelijk door en door verrassend […]. De grandioze inzet en stijl van Cees Nooteboom doen denken aan de oude meesters van het Hollandse stilleven.’ – Neue Zürcher Zeitung over Rituelen

‘Een indrukwekkende en unieke stem in het koor van de moderne schrijvers.’ – The New York Times

‘Nootebooms André Steenkamp is in meer dan één opzicht een displaced person, hij is uit de tijd. En het is juist dit proces van uit de tijd raken, zinloos worden dat Nooteboom suggestief als een langzaam sterven verbeeldt.’ - Hella S. Haasse

‘De uitdagende toon waarmee in deze roman geantwoord wordt op het visioen van de werelddondergang is hier te lande stellig van ongehoorde originaliteit.’ - Frankfurter Allgemeine Zeitung over Rituelen

‘In this age of literary specialization, the Dutch author Cees Nooteboom still wears the many-colored coat of the man of letters - poet, novelist, playwright, translator and travel writer.’ - Michael Malone, The New York Times Book Review

‘Zeer persoonlijke en actuele reisverhalen van een kwaliteit die helaas zelden in een Nederlandse periodiek of krant wordt aangetroffen.’ – Max van Rooy, NRC Handelsblad

‘Hij is een filosoof, een bonvivant, een schelm, een fantast, een kosmopoliet en een nomade, een kok, een melancholicus. Hij heft iets van Pascal, van Uilenspiegel, Wolfram Sieback en Robert Burton. En hij is een metafysicus: Cees Nooteboom.’ – Joachim Sartorius

‘Much more than a 20th-century village storyteller, Cees Nooteboom stands as an impressive and inimitable voice among contemporary writers.’ - Linda Simon, The New York Times Book Review

‘Het literaire reisverhaal is een genre dat door Cees Nooteboom op een hoog plan is getild. Net als een Canetti, weet hij feitelijke en persoonlijke gegevens dusdanig met elkaar te vermengen, dat er een geheel eigen en rijk soort proza door ontstaat.’ – Gerrit Jan Zwier

‘Misschien wel het belangrijkste boek dat ik gelezen heb dit jaar. Ik ben diep onder de indruk van deze Cees Nooteboom. Dat de Hollanders zo’s auteur hebben.’ – Marcel Reich-Ranicki over Het volgende verhaal

‘Wat hij zoekt is het besef van het onoverbrugbare. Hij is de schrijver die zichzelf meet met de cultuur die hij betreedt.’ – Doeschka Meijsing over de reisverhalen

‘Een indrukwekkende filosofische roman… lichtvoetig en subtiel.’ – Lire over Het volgende verhaal

‘All of his work possesses an erudition, a command of language, and skill that we find in America in Nabokov and Guy Davenport. Consider it a niche, if you will, but one we must keep.’ - Robert Buckeye, Review of Contemporary Fiction

‘Rituelen is naar mijn overtuiging zijn beste roman, en in zekere zin het middelpunt van zijn hele oeuvre.’ – Arnold Heumakers, de Volkskrant

‘Er is in deze tijd nauwelijks een heerlijker, spiritueler genoegen dan het lezen van Cees Nooteboom.’ – Neue Zürcher Zeitung

‘Nooteboom is a novelist of big themes, but he is never heavy-handed. He embeds philosophical musings in observations of the commonplace, so that his ideas sneak up on you, appearing unexpectedly, breathtakingly, like angels hidden in abandoned cupboards.’ - Jennifer Vanderbes, The Washington Post

‘Cees Nooteboom is een groot Europees schrijver. Groot is hij omdat hij de verschijningsvormen van de geschiedenis die we hebben doorgemaakt begrijpt, en ook omdat hij nieuwe fictieve vormen bedenkt waarin hij ze kan optekenen.’ – A.S.Byatt

Cees (Cornelis Johannes Jacobus Maria) Nooteboom wordt op 31 juli 1933 geboren als tweede kind van Hubertus Nooteboom en Johanna Pessers (die achternaam zal later herhaaldelijk in zijn fictie voorkomen). Hij heeft een oudere zus, Hanneke (1932) en een jongere broer, Huub (1940). Over zijn vroege jaren heeft Nooteboom zich duidelijk uitgelaten: ‘Anderen kunnen hun hele kindertijd, compleet met data, scholen en voorvallen oplepelen als waren ze hun eigen computer, maar dat kan ik niet. Soms vraag ik me wel eens af of ik er vroeger wel geweest ben.’ Toch keren pregnante herinneringen regelmatig in zijn werk terug: het marcheren van de invallende Duitsers en het bombardement op het vliegveld Ypenburg, dat hij vanaf het balkon van zijn ouderlijk huis samen met zijn vader gadeslaat. Die vader verlaat tijdens de oorlog het gezin en hertrouwt in 1944. Uit zijn tweede huwelijk wordt een zoon, Hugo (1944) geboren. Nootebooms vader overlijdt in het voorjaar van 1945 aan de verwondingen die hij opliep tijdens het bombardement op het Haagse Bezuidenhout. Na de oorlog verhuist zijn moeder met het gezin naar Tilburg, waar zij vandaan komt.

Na de eerste klas van het Sint Odulphus Lyceum in Tilburg, wordt Nooteboom naar een katholieke kostschool gestuurd: het Gymnasium Immaculatae Conceptionis van de paters Franciscanen in Venray. Daar blijft hij twee jaar. Met zijn moeder verhuist hij naar Hilversum. Daar volgt hij de vierde klas van het R.K. Lyceum voor het Gooi. Door zijn stiefvader wordt hij vervolgens opnieuw naar een kloosterschool gestuurd: het Augustinianum in Eindhoven. Aan zijn verblijf op die kloosterscholen dankt Nooteboom zijn vaak beleden liefde voor het lezen en zijn studiezin, die hem ook nu nog typeert. ‘Zonder Grieks en Latijn kan ik mij mijn leven niet voorstellen, ik zou iemand anders geworden zijn.’

Na zijn schooljaren heeft Nooteboom enkele kantoorbaantjes, onder andere bij de Rotterdamsche bank in Hilversum. In de vroege jaren vijftig maakt hij liftend zijn eerste grote reizen naar Scandinavië en de Provence. Een aantal van zijn ervaringen verwerkt hij in zijn eerste roman, Philip en de anderen, dat niet in het minst door de melancholieke toon een klassieker zal worden in de Nederlandse literatuur. In 1954 verhuist hij naar Amsterdam waar hij sindsdien woont, vanaf 1970 in een vroeg achttiende eeuws huis in de oude binnenstad. In 1956 schrijft hij voor Het Parool zijn eerste grote journalistieke reportage over het binnenvallen van de Russen in Boedapest. Voor Elseviers Weekblad schrijft hij in de daaropvolgende jaren reportages en verhalen, vaak over het Caraïbisch gebied. In 1957 trouwt hij in New York met Fanny Lichtveld met Leo Vroman als één van de getuigen. Het huwelijk wordt in 1964 ontbonden.

In de Volkskrant heeft Cees Nooteboom in de jaren zestig een vaste column. Het zijn impressies, maar ook verslagen van belangrijke maatschappelijke gebeurtenissen, met als hoogtepunt de arbeiders- en studentenrevolte van mei 1968 in Parijs. Nooteboom die na Philip en de anderen een aantal dichtbundels publiceerde en in 1963 de roman De ridder is gestorven, zei over het journalistieke ‘handwerk’: ‘De overdreven lyriek moest uit mijn werk. Voor schrijven is een zekere connaissance du monde nodig. Daarom ben ik gaan reizen.’ Zijn grote reisverhalen over streken en landen op alle continenten verschijnen sinds augustus 1968 vooral in het maandblad Avenue, waarin hij ook talrijke vertalingen publiceert van poëzie van internationaal vermaarde dichters. Nooteboom leeft een aantal jaren samen met de zangeres Liesbeth List, voor wie hij ook songteksten schrijft. Zijn reizen maakt hij vaak alleen, maar ook samen met de fotograaf Eddy Posthuma de Boer, of zijn levensgezellin de fotografe Simone Sassen, die hij in 1979 leert kennen.

In 1980 verschijnt de zeer succesvolle en later ook verfilmde roman Rituelen. Met dat boek, waaraan zowel in Nederland als internationaal talrijke studies zijn gewijd, begint de tweede fase in het schrijverschap van Cees Nooteboom. Hij is productiever dan ooit: in hoog tempo verschijnen gedichten, romans, novellen en bundelingen van reis/ en kunstreportages, die allengs beschouwelijker van inslag worden. In 1987 doceert Nooteboom een half jaar aan de universiteit van Berkeley (Californië), in 1989 wordt hij door het Duitse uitwisselingsprogramma DAAD voor een jaar uitgenodigd om in Berlijn te komen wonen. Daar maakt hij de val van De Muur mee, waarover hij talrijke indringende reportages schrijft, die in een groot aantal Europese dagbladen worden opgenomen. In Berlijn raakt hij bevriend met de filosoof Rüdiger Safranski, die zeer onder de indruk is van Nootebooms werk, en een aantal kunstenaars onder wie de schilder Max Neumann, die ook de omslagen zal maken voor de heruitgaven van Nootebooms werk bij De Bezige Bij.

In 1991 verschijnt de roman Het volgende verhaal als Nederlands boekenweekgeschenk. Echt furore maakt dit boek in Duitsland nadat de criticus Marcel Reich Ranicki het op de tv zeer had geprezen. Het volgende verhaal wordt een bestseller en ook Nootebooms andere boeken worden door de Duitse critici en het publiek enthousiast onthaald. ‘Dat jullie Nederlanders zo’n schrijver hebben!’ In de daaropvolgende jaren verschijnen in steeds meer landen over de hele wereld vertalingen van Nootebooms werk. Op dit moment geldt hij dan ook als een vooraanstaand Europees schrijver, zeker ook omdat hij zich in kranten, tijdschriften en op symposia filosoferend uitlaat over de Europese geschiedenis en de toekomst van het continent. Hoe belangrijk Berlijn en de Berlijnse atmosfeer voor Nooteboom was, en nog steeds is, blijkt ook uit zijn grote roman Allerzielen, die in 1998 verschijnt.

Vanaf zijn vroegste werk heeft Cees Nooteboom talrijke prijzen ontvangen. Sinds de publicatie van Rituelen vallen hem ook internationaal belangrijke literaire prijzen ten deel, zoals in 1993 de Europese Aristeion prijs voor Het volgende verhaal. Hij is niet alleen in Nederland koninklijk onderscheiden, maar kreeg ook hoge onderscheidingen van de Franse, Duitse, Chileense en Spaanse regering. Behalve in de Verenigde Staten brengt Nooteboom ook een studieperiode door in Australië, het land dat een deel van het decor vormt van zijn roman Paradijs verloren. Van de universiteiten van Brussel, Nijmegen en Berlijn heeft Nooteboom eredoctoraten ontvangen.

In 2009 verschijnt bij De Bezige Bij de jubileum-editie van De omweg naar Santiago, de neerslag van vele reizen die Nooteboom in de loop van de jaren samen met zijn vrouw Simone Sassen heeft gemaakt door wat hij zijn ‘tweede vaderland’ heeft genoemd. Samen met haar maakt hij ook het monumentale Tumbas, indringende portretten bij foto’s van de graven van dichters en schrijvers. Sinds de jaren zestig brengt Cees Nooteboom de zomer en de vroege herfst door op het Balearen eiland Menorca. Romans, zoals Allerzielen, en dichtbundels zoals Zo kon het zijn zijn daar ontstaan. Bespiegelingen over zijn Menorcaanse huis en tuin en de bewoners van het eiland zijn verschenen in de bundel Rode regen. Voorjaar 2009 verschijnt bij De Bezige Bij de indrukwekkende verhalenbundel ’s Nachts komen de vossen, waarin het eiland vaak het verhaaldecor vormt.

Na de Constantijn Huygens Prijs en de P.C. Hooft Prijs, twee belangrijke oeuvreprijzen, ontvangt Cees Nooteboom op 18 november 2009 in het Koninklijk Paleis in Brussel uit handen van de Belgische vorst Albert II de Prijs der Nederlandse Letteren, de belangrijkste literaire bekroning in het Nederlandse taalgebied.

Philip en de anderen. Roman. Querido, Amsterdam 1955. Nieuwe editie 2009 (tiende druk) met nawoord van Rüdiger Safranski, De Bezige Bij, Amsterdam.

De doden zoeken een huis. Gedichten. Querido, Amsterdam 1956.

De verliefde gevangene. Verhalen. Querido, Amsterdam 1958.

Koude gedichten. Gedichten. Querido, Amsterdam 1959.

De zwanen van de Theems. Toneel. Querido, Amsterdam 1959.

Het zwarte gedicht. Gedichten. Querido, Amsterdam 1960.

De ridder is gestorven. Roman. Querido, Amsterdam 1963. Nieuwe editie 2009 (zevende druk) met een voorwoord door Connie Palmen, De Bezige Bij, Amsterdam.

Een middag in Bruay. Columns, reisverhalen. De Bezige Bij, Amsterdam 1963.

Gesloten gedichten. Gedichten. De Bezige Bij, Amsterdam 1964.

Een nacht in Tunesië. Columns, reisverhalen. De Bezige Bij, Amsterdam 1965.

De Parijse beroerte. Essay. De Bezige Bij, Amsterdam 1968.

Een ochtend in Bahia. Columns, reisverhalen. De Bezige Bij, Amsterdam 1968.

Gemaakte gedichten. Verzamelde poëzie. De Bezige Bij, Amsterdam 1970.

Bitter Bolivia, Maanland Mali. Reisverhalen. De Bezige Bij, Amsterdam 1971.

Open als een schelp – dicht als een steen. Gedichten. De Arbeiderspers, Amsterdam 1978.

Een avond in Isfahan. Reisverhalen. De Arbeiderspers, Amsterdam 1978.

Rituelen. Roman. De Arbeiderspers, Amsterdam 1980. Nieuwe editie 2009 (drieëntwintigste druk) met een inleiding van A.S. Byatt, De Bezige Bij, Amsterdam.

Nooit gebouwd Nederland. Essay. Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen, Amsterdam 1980.

Een lied van schijn en wezen. Novelle. De Arbeiderspers, Amsterdam 1981.

Voorbije passages. Reisverhalen, essays. De Arbeiderspers, Amsterdam 1981.

Mokusei! Een liefdesverhaal. De Arbeiderspers, Amsterdam 1982.

Aas. Gedichten. De Arbeiderspers, Amsterdam 1982.

Gyges en Kandaules. Een koningsdrama. Toneel. De Arbeiderspers, Amsterdam 1982.

Waar je gevallen bent, blijf je. Columns, reisverhalen, essays (Privé-domein 89). De Arbeiderspers, Amsterdam 1983.

In Nederland. Roman. De Arbeiderspers, Amsterdam 1984. NB. latere drukken verschenen onder de titel In de bergen van Nederland.

Vuurtijd, IJstijd. Gedichten 1955-1983. Verzamelde poëzie. De Arbeiderspers, Amsterdam 1984.

De zucht naar het Westen. Voorbije passages 3. Reisverhalen. De Arbeiderspers, Amsterdam 1985.

Het Spaanse van Spanje. Reisverhaal. De Bijenkorf, Amsterdam 1986.

De Boeddha achter de schutting. Aan de oever van de Chaophraya. Verhaal. Kwadraat, Utrecht 1986.

De brief. Verhaal. De Arbeiderspers, Amsterdam 1988.

Het gezicht van het oog. Gedichten. De Arbeiderspers, Amsterdam 1989.

De wereld een reiziger. Reisverhalen, essays. De Arbeiderspers, Amsterdam 1989.

Berlijnse notities. Reportages, essays. De Arbeiderspers, Amsterdam 1990.

Vreemd water. Reisverhalen, essays. De Arbeiderspers, Amsterdam 1991.

Het volgende verhaal. Roman. CPNB/De Arbeiderspers, Amsterdam 1991.

Zurbarán & Cees Nooteboom. Essay. Atlas, Amsterdam 1992.

De omweg naar Santiago. Reisverhalen, essays. Atlas, Amsterdam 1992.

De koning van Suriname. Verhalen. Muntinga, Amsterdam 1993.

De ontvoering van Europa. Redevoeringen, essays. Atlas, Amsterdam 1993.

Zelfportret van een ander. Dromen van het eiland en de stad van vroeger. Prozagedichten. Atlas, Amsterdam 1993.

De atlas van Cees Nooteboom. Reisverhalen bij foto’s van Eddy Posthuma de Boer. Atlas, Amsterdam 1993.

Mokusei! & De Boeddha achter de schutting. Verhalen. De Arbeiderspers, Amsterdam 1994.

Van de lente de dauw. Oosterse reizen. Reisverhalen, essays. De Arbeiderspers, Amsterdam 1995.

De filosoof zonder ogen. Europese reizen. Reisverhalen, essays. De Arbeiderspers, Amsterdam 1997.

Allerzielen. Roman. Atlas, Amsterdam 1998. Nieuwe editie 2009 (18e druk) met nawoord van Lázlo Földényi, De Bezige Bij, Amsterdam.

Zo kon het zijn. Gedichten. Atlas, Amsterdam 1999.

Bitterzoet. Honderd gedichten van vroeger en zeventien nieuwe. De Arbeiderspers, Amsterdam 2000.

Nootebooms Hotel. Reisverhalen, essays. Atlas, Amsterdam 2002.

Met andere woorden. Poëzievertalingen. Stichting P.C. Hooftprijs, Atlas, Amsterdam 2004.

Paradijs verloren. Roman. Atlas, Amsterdam 2004.

Het geluid van Zijn naam. Reizen door de Islamitische wereld. Reisreportages, gedichten. Atlas, Amsterdam 2005.

Tumbas. Graven van dichters en denkers. Essay en portretten. Met foto’s van Simone Sassen. Atlas, Amsterdam 2007

Rode regen. Columns, herinneringen, gedichten. Atlas, Amsterdam. 2007

Verleden als eigenschap. Kronieken 1961/1968. Gekozen door Arjan Peters. Atlas, Amsterdam 2008.

’s Nachts komen de vossen. Verhalen. De Bezige Bij, Amsterdam 2009.

Berlijn 1989/2009. Reportages, essays. De Bezige Bij, Amsterdam 2009.

Het raadsel van het licht. Kunstbeschouwingen. De Bezige Bij, Amsterdam 2009.

Scheepsjournaal. Reisverhalen. De Bezige Bij, Amsterdam 2010.

De gegevens zijn afkomstig uit de database van het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds (NLPVF), dat zorgt voor de promotie van Nederlandse literatuur in het buitenland. Op hun website is onder meer een database met vertalingen van alle Nederlandse en Vlaamse auteurs te raadplegen, ook is er een uitgebreid documentatiecentrum.